Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów to nie jedna choroba, a grupa chorób zapalnych zajmujących stawy, o bardzo zróżnicowanym przebiegu, objawach oraz rokowaniu. Warunkiem rozpoznania choroby jest wiek pacjenta poniżej 16. roku życia (w najnowszych wytycznych proponuje się 18 rż), czas trwania choroby powyżej 6 tygodni , aMIZS, czyli młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, jest chorobą przewlekłą. Charakteryzuje się bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości. Tę jednostkę chorobową nazywa się młodzieńczą, ponieważ pojawia się ona przed 16 rokiem życia i idiopatyczną, gdyż jej przyczyny nie są znane. MIZS to choroba rzadka. Występuje u 1-2 dzieci na 1000. Opis MIZS Uważa się, że chroniczne zapalenie stawów jest nieprawidłową odpowiedzią układu odpornościowego, który traci zdolność do rozpoznawania komórek ,,własnych” i ,,obcych”, dlatego też nosi miano choroby immunologicznej, atakującej błonę maziową znajdującą się wewnątrz wyściółki torebki stawowej. W zapaleniu stawów staje się znacznie grubsza, wypełnia się komórkami i tkankami zapalnymi, produkując zwiększoną ilość płynu maziowego wewnątrz stawu. Powoduje to obrzęk, ból i ograniczenie ruchomości. Charakterystyczną cechą zapalenia stawu jest jego sztywność po dłuższym czasie spoczynku. Najczęściej występuje rano. Zdarza się, iż dziecko próbuje ograniczyć ból poprzez trzymanie stawu w pozycji wpół zgiętej. Prowadzi to jednak do wystąpienia przykurczu mięśni i ściegien oraz do deformacji. Nieleczony MIZS może uszkodzić staw powodując ubytki w chrząstce i kości. MIZS posiada kilka postaci ze względu na liczbę zajętych stawów oraz występowanie innych objawów tj. gorączka, wysypka. Wówczas można mówić o: MIZS wielostawowym, nieliczno stawowym, łuszczycowym zapaleniu stawów, zapaleniem stawów związanych z zapaleniem przyczepów ścięgnistych.
Reumatoidalne zapalenie stawów objawia się także chronicznym zmęczeniem, ubytkiem masy ciała, gorszym samopoczuciem, tkliwością stawu na ucisk, uczuciem suchości w jamie ustnej, gorączką i stanami podgorączkowymi – mogą wystąpić objawy sercowe i nerwowe. Do zmian pozastawowych zalicza się także zespół kanału nadgarstka
Odpowiedziała prof. dr hab. n. med. Elżbieta Smolewska Klinika Kardiologii i Reumatologii Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Skróty: GKS – glikokortykosteroidy, MIZS – młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, NLPZ – niesteroidowe leki przeciwzapalne, OB – odczyn opadania krwinek czerwonych, – podskórnie Zgodnie z aktualnymi zaleceniami po jak najwcześniejszym rozpoznaniu młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów (MIZS) należy rozpocząć odpowiednie leczenie dostosowane do aktywności choroby i uwzględniające tzw. czynniki złego rokowania. Należą do nich: płeć żeńska początek choroby we wczesnym dzieciństwie CHAQ (Child Health Assessment Questionnaire) >0,75 na początku choroby symetryczne i aktywne zapalenie stawów przyspieszony OB obecność czynnika reumatoidalnego (RF) obecność przeciwciał przeciwko cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi (anty-CCP) obecność antygenu HLA-B27. Głównym celem leczenia jest wywołanie remisji choroby. Aby to osiągnąć, należy podać: NLPZ (p. tab.) GKS dostawowo, doustnie ( lub dożylnie ( [dawki i długość leczenia ustala reumatolog indywidualnie dla każdego pacjenta]) leki modyfikujące przebieg choroby: – lekiem pierwszego wyboru jest metotreksat (10–20 mg/m2 pow. ciała, maks. 30 mg/dawkę raz/tydz. lub podskórnie [ podawany łącznie z kwasem foliowym – inne leki to: sulfasalazyna (20–50 mg/kg mc./24 h), cyklosporyna A (2–5 mg/kg mc./24 h), hydroksychlorochina (4–6 mg/kg mc./24 h) – leki biologiczne: etanercept ( raz/tydz.), adalimumab ( raz/2 tyg.), tocilizumab ( raz/2 tyg. w postaci układowej, raz/mies. w postaci wielostawowej). Leki te są bezpłatne dla pacjentów, którzy nie odpowiadają na leczenie standardowe i spełniają kryteria włączenia do programu lekowego (program leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów i młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów o przebiegu agresywnym Kwalifikację do programu przeprowadza reumatolog opiekujący się pacjentem. Tabela. Rodzaj i dawkowanie NLPZ w leczeniu MIZS Nazwa leku Wiek dziecka Dawka ibuprofen od 1. rż. 30–40 mg/kg mc./24 h w 3–4 dawkach naproksen od 5. rż. 10–30 mg/kg mc./24 h w 2 dawkach diklofenak od 12. rż. 1–3 mg/kg mc./24 h w 2–3 dawkach W celu utrzymania remisji konieczna może być modyfikacja leczenia w zależności od aktywności choroby. Istotnym elementem leczenia jest rehabilitacja dostosowana do potrzeb pacjenta, a także opieka psychologiczna. Nie ma szczególnych zaleceń dietetycznych dla dzieci z MIZS, poza obowiązującymi dla całej populacji. Piśmiennictwo: 1. Smolewska E., Żuber Z.: Aktualne cele, możliwości i perspektywy leczenia młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów w Polsce i na świecie. Forum Reumatologiczne, 2016; 2: 14–20 2. Opoka-Winiarska V., Żuber Z., Smolewska E.: Diagnostyka i leczenie młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów – praktyczne wskazówki dla pediatry. Pediatr. Dypl., 2017; 3: 6–18 3. Smolewska E.: Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów – obraz kliniczny, diagnostyka i leczenie. Stand. Med. Pediatr., 2018; 15: 251–258 4. Giancane G., Alongi A., Ravelli A.: Update on the pathogenesis and treatment of juvenile idiopathic arthritis. Curr. Opin. Rheumatol., 2017; 29: 523–529 . 642 282 248 147 240 58 197 636młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów forum
